Bescherm Nederlandse gezinnen: schaf de hypotheekrenteaftrek NIET af

In NRC van 1 september stelde Jona van Loenen dat de hypotheekrenteaftrek (HRA) de oorzaak is van de huizencrisis en daarom “nooit had mogen bestaan”. Dat klinkt daadkrachtig, maar is te eenzijdig. Het afschaffen van de HRA lost de woningcrisis niet op. Sterker nog: het maakt Nederlandse gezinnen kwetsbaarder — voor buitenlandse beleggers die woningen opkopen, voor een uitdijende overheid die via haar beleid inflatie en lasten opstuwt, en voor het structureel verlies aan koopkracht wanneer gezinnen naar de huurmarkt worden geduwd.

Huizen als store of value bij geldontwaarding
De sterke stijging van huizenprijzen wordt vaak uitgelegd als “onverdiende winst” voor eigenaren. Maar een groot deel weerspiegelt simpelweg geldontwaarding en lange perioden van ultra-lage rente door monetair beleid. In zo’n omgeving fungeert de eigen woning — net als andere reële activa — als bescherming tegen inflatie. Wie dat vergeet, verwart inflatie met echte vermogensgroei.

Huiseigenaren dragen al fors bij
Het beeld dat eigenwoningbezitters fiscaal worden “verwend”, klopt niet. De OZB wordt direct gebaseerd op de WOZ-waarde en stijgt dus mee met hogere taxaties. Daarnaast werkt de WOZ ook door in het eigenwoningforfait (inkomstenbelasting) en waterschapsheffingen. Met andere woorden: woningbezit wordt meervoudig belast en die lasten bewegen mee met de waardestijging.

Huren stijgen mee met de inflatie — gezinnen verliezen koopkracht
Wie gezinnen de koopwoning uit jaagt, duwt ze de huurmarkt op, waar de jaarlijkse huurstijgingen grotendeels met inflatie of loonontwikkeling meebewegen. In 2025 is de maximale verhoging 4,1% in de vrije sector, 7,7% in de middensector en 5% in de sociale sector. Indexatie klinkt technisch, maar voor gezinnen betekent het: structureel hogere woonlasten als de inflatie oploopt — zonder dat er vermogen wordt opgebouwd.

Bescherm tegen opkoop door groot (buitenlands) kapitaal
Grote institutionele beleggers investeren al miljarden in Nederlandse huurwoningen en kunnen zich financieren via kapitaalmarkten met schaalvoordelen die een huishouden niet heeft. Tegelijk zijn Nederlandse gezinnen gebonden aan strikte leennormen. Als de HRA verdwijnt, daalt hun leencapaciteit, terwijl buitenlandse partijen hun voordeel behouden. Het gevolg: meer woningen in beleggershanden en meer Nederlandse gezinnen die moeten huren — met winsten die weglekken naar buitenlandse aandeelhouders.

“Maar prijzen dalen toch als je de HRA afschaft?”
Het klopt dat afbouw van de HRA de huizenprijzen enigszins drukt. Maar tegelijk verdwijnt het rentevoordeel, waardoor huishoudens minder kunnen lenen en de netto rentelast hoger wordt. Het effect op betaalbaarheid per maand is dus beperkt. De ratio tussen wat een huishouden kúnt lenen en wat een woning kost, verschuift nauwelijks. Lagere prijzen klinken aantrekkelijk, maar in de praktijk verandert er weinig aan de maandelijkse druk op het budget.

Starters en middenklasse zijn de dupe
Starters hebben het nu al het moeilijkst: sociale huur is beperkt, de vrije sector te duur en koopwoningen vaak onbereikbaar. Afschaffing van de HRA verkleint hun kansen verder. De middenklasse, die haar vermogen vooral in de eigen woning heeft zitten, verliest eveneens. De hogere inkomens en institutionele beleggers beschikken wel over alternatieve structuren; de gewone Nederlander niet.

Het echte struikelblok: aanbod
Nederland bouwt structureel te weinig, door vergunningentrajecten, stikstofregels, schaarse bouwgrond en gemeentelijke traagheid. Zolang dat niet verandert, blijft de markt overspannen — ongeacht fiscale schuiven. Het aanpakken van de HRA is dan ook niet meer dan symboolpolitiek.

Tot slot: consistentie en rechtszekerheid
De overheid heeft decennialang eigenwoningbezit gestimuleerd; gezinnen sloten daarop langlopende hypotheken af. De HRA is bovendien de afgelopen jaren al fors afgebouwd (het maximale aftrektarief is in 2025 nog 37,48%). Abrupt schrappen ondermijnt vertrouwen zonder dat de betaalbaarheid aantoonbaar verbetert.

Een verkeerd medicijn
De hypotheekrenteaftrek aanwijzen als zondebok klinkt aantrekkelijk, maar is een verkeerd medicijn voor de verkeerde ziekte. De regeling is geen luxevoordeel, maar een schild tegen inflatie, buitenlandse opkoop en een steeds drukkender overheid.

Wat Nederlandse gezinnen nodig hebben, is bescherming van hun eigendom, meer woningen die gebouwd worden, en beleid dat hun koopkracht versterkt. Alleen dan krijgen starters en middeninkomens weer een eerlijke kans op een eigen huis — in plaats van een huurcontract bij een buitenlandse belegger.